Rodzaje gwintów i ich zastosowanie
17.04.2025Jakie są rodzaje gwintów i gdzie znajdują zastosowanie?
Gwinty to kluczowy element połączeń śrubowych stosowanych w wielu branżach, od mechaniki precyzyjnej po przemysł ciężki. Wybór odpowiedniego gwintu ma bezpośredni wpływ na bezpieczeństwo, szczelność i trwałość połączeń, zwłaszcza w aplikacjach związanych z pomiarami ciśnienia i temperatury. W tym artykule przyjrzymy się różnym rodzajom gwintów, ich zastosowaniu oraz metodom identyfikacji.
Jakie są podstawowe rodzaje gwintów?
Rodzaje gwintów można klasyfikować na kilka sposobów, m.in. według ich przeznaczenia, geometrii oraz standardów, do których należą. Najczęściej spotykane gwinty to:
- Gwinty metryczne (M) - najpopularniejsze gwinty o przekroju trójkątnym, szeroko stosowane w Europie i oznaczane literą „M” (np. M10, M20). Jest to standardowy gwint dla manometrów kontrolnych, które posiadamy na stanie magazynowym.
- Gwinty calowe (BSP, UNF, NPT) - również bardzo popularne gwinty w Polsce, charakteryzujące się określeniem liczby zwojów na cal.
- Gwinty rurowe (R) - stosowane w instalacjach hydraulicznych i pneumatycznych, szczególnie istotne w przypadku podłączania manometrów nierdzewnych oraz przetworników ciśnienia.
- Gwinty trapezowe (Tr) - wykorzystywane w mechanizmach przenoszących duże obciążenia.
- Gwinty walcowe i stożkowe - kluczowe w zastosowaniach wymagających uszczelnienia połączeń, np. w instalacjach gazowych i hydraulicznych.
Jakie gwinty stosuje się w przyrządach pomiarowych?
W przyrządach pomiarowych, takich jak manometry, przetworniki ciśnienia czy zawory pomiarowe, stosuje się przede wszystkim standardowe gwinty metryczne (np. M20x1,5) oraz calowe, w tym najczęściej spotykane BSP (British Standard Pipe) i NPT (National Pipe Thread). Gwinty te umożliwiają łatwy montaż urządzeń pomiarowych w instalacjach przemysłowych i laboratoryjnych.
W urządzeniach takich jak manometry nierdzewne i manometry kontrolne, bardzo często wykorzystuje się właśnie te typy gwintów. W celu zapewnienia szczelności połączenia, podczas montażu stosuje się dodatkowe uszczelnienia, takie jak miedziana uszczelka Z112 lub taśmy teflonowe (PTFE), które minimalizują ryzyko wycieku medium roboczego.
Dzięki odpowiedniemu doborowi rodzaju i rozmiaru gwintu – szczególnie w manometrach kwasoodpornych, które pracują w środowisku agresywnych mediów chemicznych – można zapewnić wysoką niezawodność działania oraz trwałość połączenia. Niewłaściwy dobór gwintu może prowadzić do problemów z kompatybilnością, nieszczelnością układu oraz obniżeniem dokładności pomiaru.
Gdzie znaleźć tabelę gwintów i jakie są normy?
Tabela gwintów jest niezbędnym narzędziem przy doborze odpowiedniego gwintu do zastosowania. Normy takie jak ISO, DIN, ANSI czy JIS określają wymiary i tolerancje różnych gwintów. Poniżej znajdziesz odpowiednią tabelę, która pomoże Ci w identyfikacji rozmiaru gwintu.
| Pomiar suwmiarką - wymiary | Pomiar sprawdzianem | Typ gwintu | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| średnica zewn. rozmiary [mm] | średnica wewn. rozmiary [mm] | ilość zwojów na cal | skok gwintu [mm] | calowy rurowy BSP BSPT | metryczny | calowy UNF UN UNS (JIC, ORFS) | calowy rurowy NPT NPTF |
| 7,8 ÷ 8 | 6,8 ÷ 7 | 1 | M8x1 | ||||
| 9,3 ÷ 9,7 | 8,5 ÷ 8,9 | 28 | (0,91) | 1/8 | |||
| 9,3 ÷ 9,7 | 8,5 ÷ 8,9 | 27 | (0,95) | 1/8” | |||
| 9,7 ÷ 9,9 | 8,2 ÷ 8,6 | 1,5 | M10x1,5 | ||||
| 9,7 ÷ 9,9 | 8,7 ÷ 9,1 | 1 | M10x1 | ||||
| 10,9 ÷ 11,1 | 9,7 ÷ 10 | 20 | (1,27) | 7/16”-20 | |||
| 11,6 ÷ 11,9 | 10,2 ÷ 10,6 | 1,5 | M12x1,5 | ||||
| 12,4 ÷ 12,7 | 11,3 ÷ 11,6 | 20 | (1,27) | 1/2”-20 | |||
| 12,9 ÷ 13,1 | 11,4 ÷ 11,9 | 19 | (1,34) | 1/4 | |||
| 12,9 ÷ 13,1 | 11,4 ÷ 11,9 | 18 | (1,41) | 1/4” | |||
| 13,6 ÷ 13,9 | 12,2 ÷ 12,6 | 1,5 | M14x1,5 | ||||
| 14 ÷ 14,3 | 12,7 ÷ 13 | 18 | (1,41) | 9/16”-18 | |||
| 15,5 ÷ 15,8 | 14,4 ÷ 14,7 | 18 | (1,41) | 5/8”-18 | |||
| 15,6 ÷ 15,9 | 14,2 ÷ 14,6 | 1,5 | M16x1,5 | ||||
| 16,3 ÷ 16,6 | 14,9 ÷ 15,4 | 19 | (1,34) | 3/8 | |||
| 16,3 ÷ 16,6 | 14,9 ÷ 15,4 | 18 | (1,41) | 3/8” | |||
| 17,1 ÷ 17,4 | 15,8 ÷ 16,1 | 16 | (1,59) | 11/16”-16 | |||
| 17,6 ÷ 17,9 | 16,2 ÷ 16,6 | 1,5 | M18x1,5 | ||||
| 18,7 ÷ 19 | 17,3 ÷ 17,6 | 16 | (1,59) | 3/4”-16 | |||
| 19,6 ÷ 19,9 | 18,2 ÷ 18,6 | 1,5 | M20x1,5 | ||||
| 20,3 ÷ 20,6 | 18,9 ÷ 19,3 | 16 | (1,59) | 13/16”-16 | |||
| 20,5 ÷ 20,9 | 18,6 ÷ 19 | 14 | (1,81) | 1/2 | |||
| 20,7 ÷ 21,1 | 18,3 ÷ 18,7 | 14 | (1,81) | 1/2” | |||
| 21,6 ÷ 21,9 | 20,2 ÷ 20,6 | 1,5 | M22x1,5 | ||||
| 22 ÷ 22,2 | 20,2 ÷ 20,5 | 14 | (1,81) | 7/8”-14 | |||
| 22,6 ÷ 22,9 | 20,6 ÷ 21 | 14 | (1,81) | 5/8 | |||
| 23,6 ÷ 23,9 | 22,2 ÷ 22,6 | 1,5 | M24x1,5 | ||||
| 25,1 ÷ 25,4 | 23,4 ÷ 23,8 | 14 | (1,81) | 1”-14 | |||
| 25,6 ÷ 25,9 | 24,2 ÷ 24,6 | 1,5 | M26x1,5 | ||||
| 26,1 ÷ 26,4 | 24,1 ÷ 24,5 | 14 | (1,81) | ||||
| 26,3 ÷ 26,7 | 23,7 ÷ 24,1 | 14 | (1,81) | 3/4 | 3/4” | ||
| 26,6 ÷ 26,9 | 24,3 ÷ -24,7 | 12 | 2,12 | 1.1/16”-12 | |||
| 26,6 ÷ 26,9 | 24,6 ÷ 25 | 2 | M27x2 | ||||
| 26,6 ÷ 26,9 | 25,2 ÷ 25,6 | 1,5 | M27x1,5 | ||||
| 27,6 ÷ 27,9 | 26,2 ÷ 26,6 | 1,5 | M28x1,5 | ||||
| 29,6 ÷ 29,9 | 27,4 ÷ 27,8 | 2 | M30x2 | ||||
| 29,6 ÷ 29,9 | 28,2 ÷ 28,6 | 1,5 | M30x1,5 | ||||
| 29,8 ÷ 30,1 | 27,6 ÷ 27,9 | 12 | (2,12) | 1.3/16”-12 | |||
| 29,8 ÷ 30,2 | 27,8 ÷ 28,1 | 14 | (1,81) | 7/8 | |||
| 32,6 ÷ 32,9 | 30,5 ÷ 30,9 | 2 | M33x2 | ||||
| 32,6 ÷ 32,9 | 31,2 ÷ 31,6 | 1,5 | M33x1,5 | ||||
| 33 ÷ 33,2 | 30,3 ÷ 30,8 | 11 | (2,31) | 1 | |||
| 33 ÷ 33,3 | 30,8 ÷ 31,2 | 12 | (2,12) | 1.5/16”-12 | |||
| 32,9 ÷ 33,4 | 30,3 ÷ 30,8 | 11,5 | (2,21) | 1” | |||
| 35,6 ÷ 35,9 | 33,4 ÷ 33,8 | 2 | M36x2 | ||||
| 36,2 ÷ 36,5 | 34,3 ÷ 34,7 | 12 | (2,12) | 1.7/16”-12 | |||
| 37,6 ÷ 37,9 | 34,8 ÷ 35,1 | 11 | (2,31) | 1.1/8 | |||
| 37,6 ÷ 37,9 | 36,2 ÷ 36,6 | 1,5 | M38x1,5 | ||||
| 40,9 ÷ 41,2 | 38,7 ÷ 39,1 | 12 | (2,12) | 1.5/8”-12 | |||
| 41,6 ÷ 41,9 | 39,4 ÷ 39,8 | 2 | M42x2 | ||||
| 41,5 ÷ 41,9 | 39 ÷ 39,5 | 11 | (2,31) | 1.1/4 | |||
| 41,4 ÷ 42 | 39,2 ÷ 39,6 | 11,5 | (2,21) | 1. 1/4” | |||
| 42,5 ÷ 42,8 | 40,6 ÷ 41 | (2,12) | 1.11/16”-12 | ||||
| 44,6 ÷ 44,9 | 42,4 ÷ 42,8 | 2 | M45x2 | ||||
| 44,6 ÷ 44,9 | 43,2 ÷ 43,6 | 1,5 | M45x1,5 | ||||
| 47,3 ÷ 47,6 | 45,1 ÷ 45,5 | 12 | (2,12) | 1.7/8”-12 | |||
| 47,4 ÷ 47,8 | 44,8 ÷ 45,3 | 11 | (2,31) | 1.1/2 | |||
| 47,3 ÷ 47,9 | 45,1 ÷ 45,5 | 11,5 | (2,21) | 1. 1/2” | |||
| 50,5 ÷ 50,8 | 48,6 ÷ 49 | 12 | (2,12) | 2”-12 | |||
| 51,6 ÷ 51,9 | 49,4 ÷ 49,6 | 2 | M52x2 | ||||
| 51,6 ÷ 51,9 | 50,2 ÷ 50,6 | 1,5 | M52x1,5 | ||||
| 59,4 ÷ 59,8 | 56,5 ÷ 56,8 | 11 | (2,31) | 2 | |||
| 59,9 ÷ 60,2 | 56,4 ÷ 56,7 | 11,5 | (2,21) | 2” | |||
| 63,3 ÷ 63,6 | 61,3 ÷ 61,8 | 12 | (2,12) | 2. 1/2”-12 | |||
| 64,6 ÷ 64,9 | 62,6 ÷ 63 | 2 | M65x2 | ||||
| 65,4 ÷ 65,7 | 62,7 ÷ 63 | 11 | (2,31) | 2.1/4 | |||
| 72,7 ÷ 73 | 68,8 ÷ 69,1 | 8 | (3,175) | 2. 1/2” | |||
| 74,9 ÷ 75,2 | 72,2 ÷ 72,5 | 11 | (2,31) | 2.1/2 | |||
| 87,5 ÷ 87,9 | 84,9 ÷ 85,3 | 11 | (2,31) | 3 | |||
| 88,5 ÷ 88,9 | 84,7 ÷ 85,1 | 8 | (3,175) | 3” | |||
| 112,6 ÷ 113 | 110,1 ÷ 110,5 | 11 | (2,31) | 4 | |||
| 113,9 ÷ 114,3 | 110,2 ÷ 110,6 | 8 | (3,175) | 4” | |||
| 129,4 ÷ 129,8 | 123,2 ÷ 124 | 6 | M130x6 | ||||
| 138 ÷ 138,4 | 135,5 ÷ 135,9 | 11 | (2,31) | 5 | |||
| 139,4 ÷ 139,7 | 127,5 ÷ 127,9 | 9,7 | 5. 1/2”- (DIN 11) | ||||
| 139,8 ÷ 141,3 | 8 | (3,175) | 5” | ||||
| 163,4 ÷ 163,8 | 160,9 ÷ 161,4 | 11 | (2,31) | 6 | |||
| 167,8 ÷ 168,3 | 8 | (3,175) | 6” | ||||
| 218,5 ÷ 219 | 8 | (3,175) | 8” | ||||
Pobierz w formacie PDF: Tabela gwintów
Podsumowanie
Rodzaje gwintów mają kluczowe znaczenie w wielu zastosowaniach przemysłowych, zwłaszcza w aparaturze pomiarowej. Identyfikacja gwintów, znajomość tabeli gwintów oraz wybór odpowiedniego standardu pozwala na precyzyjne dopasowanie połączeń, zwiększając bezpieczeństwo i trwałość systemów. Warto zwrócić szczególną uwagę na gwinty stosowane w manometrach nierdzewnych i kwasoodpornych, które muszą zapewniać wysoką odporność na korozję i uszczelnienie połączenia.
